Interessant concept: de organisatie als psychische gevangenis. Voor het eerst beschreven door Gareth Morgan in zijn boek 'Images of organization'. In dit boek beschrijft hij diverse beelden die wij allen van organisaties kunnen hebben. Zo kan een organsatie gezien worden als een machine (scientific management), een organisme, of het beeld van de organsiatie als cultuur. Een ander beeld is dat van de organisatie als psychische gevangenis. Een gevangenis waarbij mensen niet achter tastbare deuren en muren opgesloten zijn, maar verstrikt raken zijn in hun eigen favoriete denkbeelden. Vanuit dit web van denkbeelden worden de eigen irrationele acties gerationaliseerd. Maar waar ook waarden en drijfveren verdrongen kunnen worden door heersende opinie en andere meningsvorming.
Mijn vraag: kunnen we de psychiaterbijbel, de DSM IV, ook voor organisaties van toepassing verklaren? Kan een organisatie dan neurotisch, depressief, manisch, psychotisch zijn of narcistische persoonlijksstoring hebben? Kun je psychiatrisch diagnosticeren op organisatieniveau, zoals een psychiater bij zijn client een diagnose stelt?
Uiteraard lijkt het mij niet correct om klakkeloos individuele klachten te extrapoleren en vervolgens een organisatie als schizofreen te typeren. Maar als je kijkt naar de ongeschreven regels, de normen, waarden en uiterlijke verschijnvormen van de organisatiecultuur, wat zie je dan? Als je kijkt naar de onderlinge communicatie, de dominante omgangsvormen, het taalspel. Wat zie je dan? Zonder de pretentie te hebben om psychiatrie van de koude grond te willen bedrijven, kun je vaak wel bepaalde dominante trekken zien. Bijvoorbeeld hoe belangrijk het is om te veel en te hard te werken; veel tegelijk doen. Het lijkt op een organisatie met manische trekken. Of een afdeling die zichzelf zo briljant vindt dat alle andere afdelingen daarbij terstond en in megalomane mate verbleken, heeft wel iets weg van een narcistische persoonlijkheidsstoornis.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten